Umræða og fréttir

Þann 8. október 2003 skipaði þáverandi heilbrigðisráðherra nefnd til að endurskoða lög um heilbrigðisþjónustu. Eftir að hafa leitað umsagna skilaði hún tillögum sínum til ráðherra þann 12. apríl sl.

Vert er að vekja athygli lækna á ýmsu sem í frumvarpsdrögunum felst. Margt er þar fært til betri og nútímalegri vegar en hinu verður ekki á móti mælt að verulega er styrkt vald ráðherra til miðstýringar á öllum sviðum heilbrigðismála og sömuleiðis eru völd forstjóra heilbrigðisstofnana efld til muna. Af þessu leiðir að markvisst er dregið úr áhrifum fagstétta, svo sem lækna á öllum sviðum.

Ég vil hvetja lækna til að lesa frumvarpsdrögin en vil í þessum stutta pistli draga fram nokkur umhugsunarverð atriði:

• Landinu er skipt í heilbrigðisumdæmi og í hverju umdæmi skal starfrækt sérstök heilbrigðisstofnun.
• Ráðherra hefur heimild til að ákveða magn tiltekinnar heilbrigðisþjónustu og hvar hún skuli veitt. Hann getur til að mynda ákveðið að tiltekin heilbrigðisþjónusta með greiðsluþátttöku ríkisins skuli einungis veitt innan heilbrigðisstofnana sem reknar eru af ríkinu.
• Ráðherra hefur heimild til að takmarka samningsgerð við hluta þeirra heilbrigðisstarfsmanna sem veitt geta þá þjónustu sem samið er um. Heimilt er að auglýsa eftir aðilum á samning eða leita tilboða frá þeim sem veitt geta þjónustuna.
•  Ráðherra skipar forstjóra heilbrigðisstofnana og eru þeir æðstu yfirmenn hverrar stofnunar. Ekki eru gerðar kröfur til þeirra um tiltekna menntun.
•  Forstjórum heilbrigðisstofnana er falið að ráða starfslið þeirra, þar á meðal alla lækna.
•  Forstjóri gerir tillögur um skipurit viðkomandi stofnunar og leggur fyrir ráðherra til staðfestingar.
•  Framkvæmdastjórn er skipuð forstjóra heilbrigðisstofnunar auk framkvæmdastjóra lækninga og framkvæmdastjóra hjúkrunar. Framkvæmdastjórn hefur ekki ákvörðunarvald í málefnum tiltekinnar stofnunar heldur er henni fyrst og fremst ætlað að vera forstjóra til ráðgjafar.
•  Forstjóri skipar lækningaforstjóra.
•  Hvergi er fjallað um stjórnunarlega ábyrgð yfirlækna.
•  Veitt er heimild til stofnunar fagráðs allra starfsmanna innan heilbrigðisstofnana sem geti komið í stað læknaráðs og hjúkrunarráðs. Fari þó svo að læknaráð starfi áfram við stofnunina er dregið úr áhrifum þess og er forstjóra og framkvæmdastjórn nú aðeins skylt að leita álits þess um mikilvægar ákvarðanir er varða læknisþjónustu stofnunarinnar en ekki allt sem varðar læknisþjónustu sjúkrahússins eins og er í núgildandi lögum.
•  Stjórnarnefnd Landspítala er lögð niður en í hennar stað skipar ráðherra ráðgjafarnefnd án tilnefninga sem hafi eingöngu ráðgjafar- og stuðningshlutverk. Þá er henni falið að tryggja tengsl spítalans við þjóðfélagið. Forstjóri skal boða til upplýsinga- og samráðsfunda með nefndinni eftir þörfum en þó eigi sjaldnar en tvisvar á ári.
•  Landspítali er skilgreindur sem háskólasjúkrahús.
•  Sjúkrahúsið á Akureyri er skilgreint sem kennslusjúkrahús.
•  Ráðherra skipar sérstaka samninganefnd án tilnefninga til að annast samningagerð um heilbrigðisþjónustu fyrir sína hönd. Áður höfðu tveir nefndarmanna verið skipaðir samkvæmt tilnefningu frá Tryggingastofnun ríkisins og fjármálaráðherra.
•  Mælt er fyrir um skipan stöðunefndar lækna. Ráðherra skipar í nefndina að fengnum tillögum frá Læknafélagi Íslands, landlækni og Háskóla Íslands. Hún hefur þó eingöngu það hlutverk að meta faglega hæfni umsækjenda um stjórnunarstöður innan lækninga sem forstjóri síðan getur ráðið hvern þann í sem stöðunefnd hefur metið hæfan. Mat á hæfni umsækjenda um stöður sérfræðinga á sjúkrahúsum og öðrum heilbrigðisstofnunum og stöðum heilsugæslulækna sem ekki gegna stjórnunarstöðum verður alfarið á ábyrgð forstjóra viðkomandi heilbrigðisstofnunar án aðkomu stöðunefndar.

Verði frumvarpið óbreytt að lögum má öllum ljóst vera að ráðherra heilbrigðismála og forstjórar heilbrigðisstofnana skipaðir af honum munu hafa öll ráð heilbrigðismála landsins í henda sér. Aðrir aðilar verða í besta falli ráðgefandi. Markvisst er dregið úr áhrifum fagstétta. Athygli vekur hve mjög er dregið úr lögbundnum áhrifum læknastéttarinnar við alla stefnumörkun og stjórnun innan heilbrigðiskerfisins. Hvort sem mönnum líkar betur eða verr verður ekki fram hjá því litið að innan heilbrigðismála eru læknar stjórnendur með lengst nám og þjálfun allra stétta að baki.

Enn og aftur hvet ég lækna til að lesa frumvarpsdrögin. Hafi þeir eitthvað við þau að athuga er ekki úr vegi að láta í sér heyra. Einnig er sjálfsagt að inna þingmenn eftir afstöðu þeirra til frumvarpsins nú á kosningavetri.